آیت الله سبحانی در سلسله جلسات درس اخلاق هفتگی که چهارشنبه شب ها در موسسه امام صادق (ع) برگزار می شود، با اشاره به حدیث «الغضب مفتاح کل شر» خشم را کلید قفل رذائل اخلاقی توصیف کرد و گفت: بحث جلسات گذشته ما در رابطه با صفت رذیله ای به نام تکبر بود که آن مبحث تمام شد و از آن گذشتیم و در موضوع دیگری به نام غضب هستیم که در زبان فارسی به آن خشم می گویند.

وی ادامه داد: غضب را چنین معنا می کنند که علت عصبانیت و غضب در انسان یک ناراحتی است که به سبب آن خون در اطراف قلب جمع شود و سپس تمام عروق را در برمی گیرد که میان قلب و عقل حائلی ایجاد می شود که در اثر آن انسان دین را نمی بیند و به دنبال انتقام است مثل اینکه پرده ای روی عقل انداخته باشند. از این رو علما غضب را جنون آنی و لحظه ای می دانند.

این مرجع تقلید غضب را صندوق رذیلت ها برشمرد و عنوان کرد: آدم خشمگین برای چند لحظه مجنون می شود و بین او و خردش پرده می افتد و کارهایی انجام می دهد که با عقل مساوی نیست لذا غضب را مفتاح و کلید همه شر و بدی ها می دانند. خشم کلید شرارت است که اگر کلید را به صندوق رذیلت ها بیندازیم همه گناهان به دنبالش می آید و انسان را احاطه می کنند. خشم جنون لحظه ای است چرا که وقتی خشم فروکش می کند انسان پشیمان می شود.

حضرت آیت الله سبحانی با تاکید بر اینکه محرک خشم ناراحتی است، اظهار داشت: اگر واقعا خشم مفتاح کل شر است چرا خدایی که احسن الخالقین است این شر و بدی را در درون ما نهاده است؟ جواب این سوال روشن است ما یک خشم سازنده و یک خشم ویرانگر داریم و کلید این سازنده و ویرانگری دست انسان است، اگر خشم سازنده نباشد انسان در برابر جنایت ها منفعل می شود مثلا کودک کشی و مظلوم کشی را می بیند اما بی تفاوت عبور می کند و این حالت خود از صفات رذیله است.

وی اضافه کرد: مکارم اخلاق بین دو رذیله قرار دارد مثلا صبر از مکارم است اما یک طرفش عجله و یک طرف هم بی تفاوتی است که هر دو رذیله هستند پس این وسط صبر فضیلت است لذا معتقدیم مکارم اخلاق بین دوطرف رذیله قرار دارد و این وسط سازنده است.

استاد برجسته حوزه علمیه با توصیه به دوری از افراط و تفریط در تمام شئونات زندگی تصریح کرد: عصبانیت حضرت موسی نسبت به گوساله پرستی یهودیان عصبانیت سازنده بود. مدیر مدرسه ای می بیند شاگردان درس نمی خوانند اگر لبخند بزند بی تفاوتی است لذا باید برخورد کند. این غضب باید حساب شده و بدور از افراط و تفریط باشد.

وی با بیان اینکه باید از مکتب اهل بیت علیهم السلام راه زندگی را آموخت، گفت: در نهج البلاغه امیرالمومنین از امیرکلام در هنگام بستر بیماری می خوانیم که فرمودند «ای فرزندان مطلب مبادا مرا بهانه کنید و بی حساب و کتاب خوارج را بکشید. عبدالرحمن یک ضربه برمن وارد کرده و شما هم یک ضربه به او بزنید» یعنی در حین خشم بر قاتل اما بر افراط و تفریط در انتقام هم مواظبت دارد یعنی حضرت خشم دارد اما خشم همراه با اعتدال.

آیت الله سبحانی لبخند در برابر متجاوز را رذیلت برشمرد و گفت: در زندگی باید نسبت به همه مسائل حساس باشیم. در غزه بیش از ۴۴ هزار نفر کشته شده اند. شیعیان در لبنان ضرر جانی و مالی بسیار دیده اند اما جهان غرب خم به ابرو نمی دهد. انسان کامل کسی است که در برابر ظلم هایی که در جهان می شود خشمگین و غضبناک شود. خشم در برابر اسرائیل کودک کش خشم سازنده است.

وی ادامه داد: یک امر به معروف و نهی از منکر عمومی داریم که برای همه است که نباید در مقابل گناهکار با لبخند وارد شد اما یک نهی از منکر خاص داریم که حکومت اسلامی باید در اجراء امر به معروف و نهی از منکر با عمل وارد میدان بشود.